महाकवि देवकोटाले आफ्नो जीवनीलेखकलाई समेत भुक्याइदिनुभएको छ। नित्यराजज्यूले त्यति मेहनत गरी खोज्दा पनि महाकविको कुनै उपन्यास फेला पारन सक्नुभएन र उहाँलाई लेख्न कर लाग्यो .... "सिर्फ उपन्यासक्षेत्रमा कविजी देखा पर्नुभएन" (महाकवि देवकोटा, पेज ६७)
कहिलेकहीं आफूले लेखेको कुरा गल्ती रहेछ भन्ने थाहा पाउँदा भन् खुसी लाग्ने अवस्था पनि पर्दों रहेछ। एउटा त्यस्तै अवसर हो भन्ने हामीलाई लाग्छ। तर देवकोटाज्यूले उपन्यास पनि छाडेर जानुभएको रहेछ भन्ने थाहा पाउँदा नित्यराजज्यूलाई जति आनन्द लागेको होला त्यत्तिकै खुसी हामीलाई पनि लागेको छ, यसलाई प्रकाशनमा ल्याउन पाएकोमा।
यो उपन्यास जुन रूपमा हामीले पायों, त्यही रूपमा हामी पाठकहरूका सामु टकचाउँदैछों । त्यसैले पद्दा यो कसैकसैलाई अपूरोजस्तो पनि लाग्नेछ । तर लेखकले सबै कुरा नभनी पाठकलाई नै वाँकी कुरा कल्पना गर्न लगाउने आधुनिक उपन्यासको परिपाटीअनुसार केही भन्न बाँकी नै राखी भट्ट टुन्निएजस्तो यो उपन्यास धेरैलाई रिकाउने पनि हुन सक्नेछ भन्ने लाग्छ ।
ने.भा.प्र. समितिको उत्तरा धिकारमा हामीलाई प्राप्त भएको यस पुस्तकको लेखोट कापीमा बाहिरपट्टि नाम थियो 'नेपाली सामाजिक उपन्यास' । त्यही शीर्षक राखी पुस्तक प्रकाश गर्नु ठीक लागेन र हामीले एउटा नाम दियों -'चम्पा'। तर यही न्वारान गर्दा पनि हामीले देवकोटाज्यूको परम्परा छाड़ेका छैनौं भन्न मन लाग्छ किनभने कथाको मुख्य पात्रीको नामवाट नै किताबको नामकरण गरिएकोले 'कुञ्जिनी', 'लूनी', 'सुलोचना', 'म्हेन्दु' कै हारमा यो उभिएको देखिनेछ ।
यसरी जन्मेको करीब बीस वर्षजतिपछि न्वारान हुने यो 'चम्पा' ले लोकप्रिय हुन बीस दिन पनि पर्खन नपरोस् ! न्वारान गराउनेको नाताले हामी यही आशीर्वचन भन्छौं । तथास्तु !
- क. दी.
