Page:Champa.pdf/42

उपनिषद् पढ्न लागे । साधुमहात्माको सभातर्फ जाने गर्न लागे । कम बोल्न लागे । उनले महात्मा गान्धीको जीवनका पाना पल्टाएर बराबर स्नान गर्ने आदत बसाले ।

एक दिन रमादेवीले थाहा पाइन् । धारामा गएर कोही मानिस बार्‍ह बजे राति नुहाउन लागिरहेछ । यो के गजव ! रहेछ आफ्नो छोरो । हप्काइन्— "बदमाश ! उल्लु ! के गरिरहेको यस बेला ? उनी मरेकी थिइन् र ? माउसुलीले छोयो रे ? फटाहा ! अवश्य यसले देवीको साधना गर्न लागेको हुनुपर्दछ ।"

बदमाश बैँस, जसलाई फेरि उनले कहिल्यै बोलाएनन्, रामकान्तको निमित्त कस्तो छापको ज्वालाजस्तो थियो । कति राम्रो, कति छिटो, कति मिठो ! आँखाले गिज्याउँथ्यो हाँसोको पहिलो बाग मात्र नानीको चमचमिलो चमकबाट छोडेर । बराबर मेनका नाचेझैं वस्तुहरुको घरेलु वनमा नाचेर हिँड्दथ्यो । उसको लचक, उसको लोचन, उसको पुष्टता हाँकदार विकचता । कति बेसरम रमाइलो मिठास ! मानौँ मनुष्य उसको बागमा फूल थिई— शिखर सौन्दर्यमा— र त्यही रुपको पुनरुत्पादन र अमरत्वको सङ्केतका निमित्त त्यसको पूर्ण आत्मविकासका सजीव क्रिया चलिरहन्थे— मानौँ पुष्पवनमा ।

एक दिन रामकान्तले टेनिसनको एक कवितात्मक पङ्क्ति पढे, "एकबाजि प्रेम गरेको हुनु र गुमाएको हुनु कहिले पनि प्रेममा नपरेको हुनुभन्दा उत्तम छ ।"

उनका भावनालहरी फेरि प्रेमतर्फ लहसिन लागे "वैरागीहरूको फुस्रो आँसु यस दुनियाँको प्रकृतिक्रियाउपर ! उनको अस्वाभाविक कामनिन्दा ! कामदेव नै संसारको सच्चा राजा हो जब प्रथम कामको स्पन्दनमै ब्रह्माबाट पनि संसार रचना भएन । प्रेम प्रकृतक्रिया हो । भाले–पोथी, पोथी-भाले यहाँभन्दा दुनियाँमा अर्को के छ ? …पशुपति–गुह्येश्वरी, गुह्येश्वरी–पशुपति । कि जाने शङ्कराचार्यले जीवनको रहस्य कि जाने सिग्मन्ड फ्रायडले । लिङ्ग दर्शन संसारको उच्चातिउच्च दर्शन हो । के हरेक मनुष्य यौनमूर्ति होइन ? पर्दाभित्र आत्मा भनेकै त्यही हो । जीवन संवर्द्धनको क्रियाको