Mhendu/tritiya
[१]
यात्री बनेँ गोसाईंथान
सारा सुनेँ निर्झर गान ।
सात झर्नाको वीणा रुनझुन
चाँदी रङ्गमा झर्दा जुनजुन ॥
[२]
यस्तो मीठो गाना मैले
दिनमा पहिले सुनिनँ कहिले !
सारा झरझर गह्वर गुञ्जन
कुँज्छन् कूजन पन्छी रुन्छन् !
नाला-बाला बेल्छन् गुनगुन
झल्की झर्छन् जूनका कनकन
बोल्दा संसार लिन्छन् स्पन्दन
झर्छन् सारा सुरका नन्दन
मधुर देशका अधखुल झनझन ।
सकल मिलीकन स्वरमा रुन्छन्
भर्दै दिलमा अविदित रुन्झुन
[३]
"पर पर बन्ने भाग्य छ मेरो
हेर्दछु जलले गिरि, वन घेरो !
अरूले रोक्छन् दिल यो मेरो"
भन्दै मानो रुन्छिन् 'हेन्दु'
रुन्छिन्, रुन्छिन्
सब स्वर हुन्छिन्
जङ्गल भरभर
पर्वत भरभर
जलस्वर, स्वर जल
झार्छिन् धुन्छिन् ।
सारा प्यारा दिल दिल दिल !
[४]
बरबर हुन्छिन् बरबर हुन्छिन्
मानो वर्षा बादल बन्छिन् ।
स्मृतिमा बिजुली झिलझिल झिल
मानो भन्छिन् गुम्बु गुम्बु !
सागर मेरो दिलको अंबु !
ढाकी सारा पर्वत पाखा
झर्दछ बन्दै जल जल जल
यो हो मेरो संकेत भाषा
[५]
यो हो मेरो आँसु आशा
ध्वनिले बुझ्ने मासा मासा
झल्कोस् दिलमा झल झल झल !
भेट्ने आशा पाई निराशा
रोइरहेकी पल पल पल !
[६]
के भन्छिन् ती छैन नि थाहा ।
भन्दछ "गुञ्जु" दिलको राहा
पन्छी बोली बोल्न खोज्छे
झाङ्झुप्पामा चुलबुल चाहा !
[७]
झल्कन्छन् के के मनमा झल्का
स्वर्ग र पृथ्वी झिल्का मिल्का ।
लहरी चल्छन् हिमाल झिल्का
ब्यूँझी रुन्छन् निद्रा दिलका
पङ्ख अनेकन् गुज्छन् पलका !
[८]
को होला त्यो गाना रच्ने ?
अविदित भाषा गुँज्ने कुँज्ने ?
झरझर झमझम गाना रुज्ने
[९]
"एङ्गे बेङ्गे सोङ्गो लाङ्गा"
के के भन्छिन् स्वरकी गङ्गा ।
नाच्छन् तटमा लाखौँ रंभा
फट्टिकहरूका झल्की खम्बा ।
[१०]
अविदित भाषा चरी झैँ बोली
गिरि गह्वरका कुञ्जी खोली
अधखुल माने प्रतिध्वनिसाथ
घुम्छन् रम्छन्, गर्छन् माथ ।
[११]
गायक पङ्खी टोन विदेशी
साङ्ग्रा सीमा मनका खोसी
बाँध टुटाई साँध टुटाई
दिन्छन् सारा दिलदिल गाँसी
विदेशी टुनामा देश विकासी
मानवताको मुटु सब गाँसी ॥
[१२]
आँसु जस्ता अधखुल माने
स्वर छन् मीठा स्वर लैजाने,
अधखिल कुड्मल अधखुल माने
जसका मुटुमुटु जलले लाने,
जति पर लग्छन् उति वर पारी
मावनताको हृदय उघारी
लग्छन् मन यो भारी भारी
सुन्दरताका देश सिँगारी ।
नबुझिनु बुझ्नु अविदित ज्ञान
भाषाभन्दा मधुर छ गान ।
आँखाभन्दा मसिनो कान
सुन्दा यिनका म्हेन्दु गुनगुन
फूलहरूले बोले झुनझुन ।
यौटै भाषा यौटै तार
बन्छन् तारा सृष्टि सितारा ।
सीमित हुन्छन् अर्थ र माने
सुन्दर आफैं बोल्दैछ स्वरमा ।
नालाहरूले नाघी मानव
भाषा बोल्छन् अविदित सुरमा ।
हामीभन्दा रम्य पँखेरु
बोल्छन् दिलमा बिझ्ने भाषा ।
हाम्रा भाषा बोल्दैनन् ती
हाम्रा दिलका आँसु आशा ॥
सब भाषाका मुटुका स्वर छन्
यिनका गाना बरबर झर्छन् ।
नाघी जाति देश र सीमा
कसरी बुझिन्छन् मुटुमा दिलका
माने जाने मतलब ताने
वैलिन्छन् ती पत्ती फूलका !
[१३]
आफ्नोभन्दा तामाङ् बोली
बैंस मधुरका लाली खोली !
अधर गुलाबी बोली बोली
भन्दछ यौटै मानव मानव
एकै सूतको कञ्चन चोली ।
[१४]
सुन्दा 'म्हेन्दु' गाना इन्दु
छुन्छिन् इन्दीवरका विन्दु
झर्छन् तारा पृथ्वी जलमा
बन्छन् द्यौता मानव बन्धु !
गाँसी नाला सारालाई
लिन्छन् छातीमाथि सिन्धु ।
परमेश्वरले आफ्नो मूर्ति
छाया झार्छन् मानव दिलमा
गाँसिन्छन् सब देश र रीति
माला बन्दै रङ्गी फूलमा ॥
[१५]
भाषा घुम्छन्, जाति मिल्छन्
यौटै रूखमा हाँगा फुल्छन् !
देव र देवी पन्छी डुल्छन् !
एकै ज्योति फूलमा फुल्छिन् ॥
[१६]
जानें मैले प्रेमले खोले
सिर्जन कुञ्जी परमेश्वरले
एकै दिलले हाँसी बोले
त्यसमा रँगरँग भिन्दै घोले
धेर दिशामा लहरी डोले
शवल बनेका पन्छी बोले ।
[१७]
हेलम्बुमा कान्तिपुरी छन्
कान्तिपुरीमा भोट भरी छन्
फूल अनेकन बोटभरी छन्
कमलहरूमा दिव्य गुलाफ ।
एक छ फुल्दो, फल्दो, बल्दो,
एक अनेकन लहरी चल्दो
आखिर सारा रँगहरू मिल्छन्
आखिर सब स्वर मुटुमा मिल्छन्
प्रेम प्रेरणा सुन्दर राहा
ब्रह्म अनेक छ एक मिलाप ॥
[१८]
सुनयुग हाम्रा नभमा फुल्छन्
मनका सपना बादल झुल्छन् ।
उदयहरूले नवी उछल्छन्
तारा बिरादर नभमा फुल्छन् ।
प्रेरण हावा ऋतुमा डुल्छन्
कविहरू तादीसँगमा झुल्छन् !
मानिस हो संसार !
उदय नयाँमा नवध्वनि खुल्छन्
बादल बन्दै ज्योति माथि
चढ्दछ पारावार !
फटिक फुटेको लयमा चल्छन्
एक अनेकौँ पार !
विश्वकी देवी सुन्दर छाया
गाना भर्दै दायाँ बायाँ
आँसुहरूले फूल सिँगारी
आऊ आऊ सपना प्यारी
गिरिवनहरूका अमृत भारी ॥