हृदयमा स्वास्स लाग्यो । एक चोटि क्वारक्वारती सबैलाई हेरे । अनि सहसा बोले- "किन तिमीहरू सबै एकै चोटि एकसाथ फर्केर आएका ? कि काममा जाँदै गएनौ ?"
अष्टनारानको यस प्रश्नको जबाफ दिन तिनीहरू सबैलाई बिघ्नै गाह्रो र अप्ठ्यारो पर्यो । सबै बाबुको मुख हेरेर चुप लागिरहे ।
अनि फेरि अष्टनारान बोले- "लौ, तिमीहरू सबै भावुकताको वशमा परेर, असत्य बाबुको मायामोहमा फसेर सत्य कामकर्तव्य (ड्युटी) लत्त्याइरहेछौ ।"
अष्टनारान बोलिरहेको देखेर लतमायाले बीचमा कुरा काटेर भनिन्- "अलि बेस भएर आएको बेला ‘धेरै बोल्न नदिनू’ भनेका छन् डाक्टरले ।"
"डाक्टरलाई थाहा रहेनछ लतमाया ! मलाई कत्ति पनि बेस भएको छैन, बरु झन्झन् बिग्रँदै गएको देख्तछु ।" अष्टनारानले भने ।
अष्टनारानको यो कुराले लतमायालाई साह्रै चोट पर्यो । लतमायाको वेदना थाहा पाएर अष्टनारानले भने- "लतमाया ! जन्मेपछि मर्नुपर्छ, अवश्य हो । म मरेपछि तिमी विधवा भएर अपूर्ण हुन्छयौ, यदि तिमी अगाडि मरे पनि त म विधुर हुन्छु, दुवै एकै चोटि सँगै मर्ने संयोग पाउनु त असम्भवजस्तै कुरा हो । त्यसैले यस्तो कुरामा अफसोस गरेर साध्य छैन लतमाया !"
बोलेकै सिलसिलामा अष्टनारानले छोराहरूतिर हेरेर भने- "मलाई जहाँसम्म विश्वास छ होस भएरै मरुँला जस्तो लाग्छ ! होस भएसम्म त म दानसान केही पनि गर्न कदापि दिन्नँ । तिमीहरूले ऋण लिएर दानदक्षिणा र काजक्रिया गर्न थाल्यौ भने तल्सिङ र साहु तिर्दैको फजिती भई तिमीहरूका पुस्तौंपुस्ताका सन्तान-दरसन्तानले बाह्रै महिना आधा पेटको गुजारा पनि गर्न नसक्ने होलान् । यो कुराको तिमीहरूले सधैं राम्रो ध्यान राख्नू ।"
तत्क्षणात् अष्टनारानको वाणी टक्कै रोकियो । अष्टनारानको यो स्थिति देखेर स्वास्नी, छोराछोरी सबै हडबडाउन थाले । उनीहरूको यो प्रकृति देखेर बोल्न असमर्थ भएका अष्टनारानले हातले सङ्केत गरेर धैर्यधारण गराए । तत्क्षणात् प्रकृति बदली अष्टनारानले छिटोछिटो चारैतिर आँखा घुमाएर हेर्न थाले । यस्तैमा एक-दुई हिक्का पनि आउन सुरु भयो अनि दुई मिनेट पनि नबित्तै अष्टनारानले सधैंका निम्ति आँखा चिम्ले ।
